مكارم اخـلاق چيست؟
قال رسول اللَّه صلى الله علیه وآله وسلم: «بعثت بمكارم الاخلاق ومحاسنها»(126) من از طرف خداوند براى مكارم اخلاق ومحاسن آن مبعوث شده ام.
راوى گوید: قلت لابى عبداللَّه علیه السلام: «ماحدّ حسن الخلق؟ قال: تلین جانبك و تطیب كلامك و تلقى اخاك ببشر حسن»(127)به امام صادقع لیه السلام عرض كردم: حدّ حسن خلق چیست؟ فرمود: با مردم به نرمى برخورد كن و پاكیزه سخن بگو و با برادرت گشاده رو باش.
قد سئل الصادق علیه السلام: عن مكارم الاخلاق؟ فقال العفو عمّن ظلمك وصلة من قطعك و اعطاء من حرمك و قول الحقّ و لو على نفسك.(128)
از حضرت صادق علیه السلام از مكارم اخلاق سؤال شد. حضرت فرمود: نسبت به كسى كه به تو ظلم كرده عفو كنى و با كسى كه با تو قطع رابطه كرده ارتباط بر قرار كنى و كسى كه تو را محروم كرده به او عطا كنى و سخن حق بگویى گرچه بر ضرر تو باشد.
در اینكه میان محاسن اخلاق و مكارم آن چه تفاوتى وجود دارد شاید در تعریف محاسن اخلاق بتوان گفت: محاسن اخلاق عبارت است خوى و خصلتهاى پسندیده و مكارم اخلاق عبارت است از بزرگوارى و كرامت نفس و به تعبیر دیگر آن قسم خلق و خویى كه در شرع مقدس پسندیده شناخته شده و با غرایز حیوانى و تمایلات نفسانى هماهنگ است یا لااقل با آنها تضادى ندارد حسن خلق است و مكارماخلاق عبارت است از آن قسم خلقیّات عالى و رفیعى كه اگر كسى بخواهد انجام دهد یا باید با هواى نفس و غرایز حیوانى خود بجنگد و در جهت مخالف آنها قدم بردارد یا لااقل باید نداى آنها را نادیده بگیرد و نسبت به آن بىاعتنا باشد.
صفاتى را كه امامعلیه السلام در تعریف حسن خلق فرموده با تمایلات نفسانى هماهنگ است یعنى انسان ذاتاً میل دارد محبوب مردم باشد و با مردم مؤدّب سخن بگوید. امّا در مكارماخلاق آدمى به طور طبیعى مایل نیست آنطور عمل كند كه مىخواهد بلكه مىخواهد در جهت مخالف مكارم اخلاق قدم بردارد مثلاً اگر كسى به شما اهانت كرد غریزه انتقامجویى مىگوید: باید عمل او را تلافى كرد امّا امام صادق مىفرماید: مكارم اخلاق اقتضا مىكند او را ببخشى.(129)
126) مستدرك، ج 2، ص 282.
127) معانى الاخبار، ص 253.
128) معانى الاخبار، ص 191.
129) مكارم الاخلاق فلسفى، ج 1، ص 197.
| نسخه قابل چاپ | ورود نوشته شده توسط رحمانيان كوشككي در 1393/10/15 ساعت 06:21:00 ب.ظ . دنبال کردن نظرات این نوشته از طریق RSS 2.0. |
1397/10/05 @ 12:05:47 ب.ظ
رحمانيان كوشككي [عضو]
راه رشد » تفاوت محاسن اخلاق با مكارم اخلاق
قال رسولاللَّهصلى الله علیه وآله وسلم: «بعثت بمكارم الاخلاق ومحاسنها»(126) من از طرف خداوند براى مكارم اخلاق ومحاسن آن مبعوث شدهام.
راوى گوید: قلت لابى عبداللَّهعلیه السلام: «ماحدّ حسن الخلق؟ قال: تلین جانبك و تطیب كلامك و تلقى اخاك ببشر حسن»(127)به امام صادقعلیه السلام عرض كردم: حدّ حسن خلق چیست؟ فرمود: با مردم به نرمى برخورد كن و پاكیزه سخن بگو و با برادرت گشاده رو باش.
قد سئل الصادقعلیه السلام: عن مكارم الاخلاق؟ فقال العفو عمّن ظلمك وصلة من قطعك و اعطاء من حرمك و قول الحقّ و لو على نفسك.(128)
از حضرت صادقعلیه السلام از مكارماخلاق سؤال شد. حضرت فرمود: نسبت به كسى كه به تو ظلم كرده عفو كنى و با كسى كه با تو قطع رابطه كرده ارتباط بر قرار كنى و كسى كه تو را محروم كرده به او عطا كنى و سخن حق بگویى گرچه بر ضرر تو باشد.
در اینكه میان محاسن اخلاق و مكارم آن چه تفاوتى وجود دارد شاید در تعریف محاسن اخلاق بتوان گفت: محاسن اخلاق عبارت است خوى و خصلتهاى پسندیده و مكارم اخلاق عبارت است از بزرگوارى و كرامت نفس و به تعبیر دیگر آن قسم خلق و خویى كه در شرع مقدس پسندیده شناخته شده و با غرایز حیوانى و تمایلات نفسانى هماهنگ است یا لااقل با آنها تضادى ندارد حسن خلق است و مكارماخلاق عبارت است از آن قسم خلقیّات عالى و رفیعى كه اگر كسى بخواهد انجام دهد یا باید با هواى نفس و غرایز حیوانى خود بجنگد و در جهت مخالف آنها قدم بردارد یا لااقل باید نداى آنها را نادیده بگیرد و نسبت به آن بىاعتنا باشد.
صفاتى را كه امامعلیه السلام در تعریف حسن خلق فرموده با تمایلات نفسانى هماهنگ است یعنى انسان ذاتاً میل دارد محبوب مردم باشد و با مردم مؤدّب سخن بگوید. امّا در مكارماخلاق آدمى به طور طبیعى مایل نیست آنطور عمل كند كه مىخواهد بلكه مىخواهد در جهت مخالف مكارم اخلاق قدم بردارد مثلاً اگر كسى به شما اهانت كرد غریزه انتقامجویى مىگوید: باید عمل او را تلافى كرد امّا امام صادق مىفرماید: مكارماخلاق اقتضا مىكند او را ببخشى.(129)
126) مستدرك، ج 2، ص 282.
127) معانىالاخبار، ص 253.
128) معانىالاخبار، ص 191.
129) مكارمالاخلاق فلسفى، ج 1، ص 197.